Jose Mourinho từng đi tiên phong trong những năm đầu sự nghiệp nhưng giờ ông đã trở nên lỗi thời sau khi bị Man Utd sa thải.

Thật dễ để đổ lỗi cho tính cách của Mourinho trong việc ông bị Man Utd sa thải. Bởi một HLV vẫn thường chỉ trích công khai các cầu thủ sẽ không tồn tại lâu.

Mourinho tại Man Utd

Mặc dù vậy, thất bại của Mourinho là vì nhiều lí do khác. Điều trớ trêu ở đây là chính ông đã chứng minh một quy luật xưa cũ trong quản lý bóng đá: những người tiên phong luôn vượt qua bởi giờ ông đang gặp khó trong việc làm mới mình. 

Nên nói thêm là Mourinho chưa bao giờ chơi bóng chuyên nghiệp. Thay vào đó, ông đã có 15 năm nghiên cứu bóng đá. Ông đã tìm ra cách làm sao để khép chặt không gian, rồi phản công nhờ khai thác những điểm yếu của đối phương.

Sau khi trở thành HLV vào năm 2000, không ai làm tốt hơn những đội bóng của ông. Ông đưa ra những ý tưởng mới trong các năm đầu với Porto và Chelsea. Khẩu hiệu của ông là: "Nếu anh có một chiếc Ferrari và tôi có một chiếc xe nhỏ, để đánh bại anh, tôi phải phá bánh xe của anh hoặc cho đường vào thùng xăng." 

Mourinho

Trong thập kỉ đầu huấn luyện, tỉ lệ thắng của ông gần như không có đối thủ trong lịch sử. Ông giành 2 Champions League, rồi những danh hiệu vô địch ở 4 nước và từng trải qua 9 năm bất bại trong các trận đấu trên sân nhà.

Ông và Pep Guardiola trở thành hai hình mẫu HLV. Mourinho hiện thân cho phòng ngự, Guardiola tấn công. 

Có điều, vấn đề cho những người tiên phong là bóng đá luôn vận động. Nó thay đổi hằng tuần, khi các đội bóng xuất sắc nhất học hỏi lẫn nhau và thể chất của cầu thủ được cải thiện. Khi Mourinho bắt đầu, các CLB vẫn lo lắng về việc cầu thủ uống nhiều đồ uống có cồn. 10 năm sau, họ lại lo lắng cầu thủ uống quá nhiều espresso. 

Mourinho và Pogba

Y học cũng phát triển. Các CLB quan tâm đến giấc ngủ của cầu thủ, theo sát từng chuyển động của họ trên sân tập và cung cấp cho mỗi cầu thủ từng chế độ mỗi ngày. Nhờ vậy mà một hình mẫu cầu thủ mới ra đi, có thể lực và tốc độ. 

Và những người đi tiên phong sau Mourinho, đáng chú ý có Jurgen Klopp của Liverpool, áp dụng các tiến bộ đó để tạo nên một phong cách mới. 

Nó vẫn được gọi là pressing: các đội bóng cố gắng giành lại bóng ngay khi để mất. Và pressing đã được nâng cấp liên tục trong 2 năm qua.

Trong khi đó, Guardiola cũng cố gắng tìm kiếm những phương pháp mới. Sau giai đoạn đầu thành công ở Barcelona, ông ra đi vào năm 2012 bởi vì ông thừa nhận: "Tôi chẳng còn ý tưởng chiến thuật gì mới."

Guardiola nghỉ ngơi 1 năm ở New York rồi tái xuất tại Bayern Munich. Ông không chỉ cho thấy những ý tưởng mới mà còn học được nhiều điều từ bóng đá Đức. Giờ dẫn dắt Man City, ông là bậc thầy về di chuyển pressing. 

Để so sánh, Mourinho dường như đã chựng lại, ở Chelsea lẫn Man Utd. Man Utd đã cho ông một chiếc Ferrari với 370 triệu bảng đổ vào thị trường chuyển nhượng cùng mức lương cao nhất bóng đá Anh.

Qũy lương là chỉ dấu cho vị trí trên bảng xếp hạng. Có điều, Man Utd của Mourinho chỉ chơi tốt trong mùa giải đầu và sau đó, chiến thuật của họ trở nên lỗi thời.

Mourinho rời Man Utd

Một trong những cụm từ quen thuộc để nói về Mourinho là "dựng xe buýt" phòng ngự trước khung thành thì ở Man Utd, ông lại quá giữ chiếc Ferrari của mình. Tháng 4 vừa qua, thống kê cho thấy Man Utd chỉ chạy trung bình 106km/trận tại Ngoại hạng Anh, thấp nhất giải.

Dẫn đầu là Liverpool và Man City, với lần lượt 116,9km và 115km. Và ở mùa giải này, các cầu thủ của Man Utd có ít pha bứt tốc độ hơn 2/3 đội ở Ngoại hạng Anh. 

Điều tồi tệ là nếu trước đây, Mourinho thường đổ lỗi thất bại cho các trọng tài hay những âm mưu thì tại Chelsea gần đây và ở Man Utd vừa qua, ông đổ lỗi cho cầu thủ. Từ Marcus Rashford, Anthony Martial, Jesse Lingard tới Luke Shaw hay Alexis Sanchez và Paul Pogba. 

Mourinho và Martial

Trong những trường hợp như thế, thật khó để cầu thủ thi đấu vì ông. Và ngay cả khi Mourinho có nhận hơn 20 triệu bảng bồi thường cho việc bị sa thải thì ông có lẽ cũng không nhận ra rằng, nếu Man Utd phải lựa chọn giữa một đội bóng trị giá hàng trăm bảng và một HLV trị giá 20 triệu bảng, quyết định thật dễ dàng.

Và Mourinho sẽ suy nghĩ gì khi hình ảnh chiến thắng mà ông từng xây dựng nên giờ lại bị ông vứt bỏ dễ dàng. Bởi ông thích bị sa thải hơn là nỗ lực giữ chiếc ghế.

Không rõ Mourinho còn thành công được hay không trong tương lai. Năm 2004, khi Alex Ferguson có trận đấu thứ 1.000, Mourinho đùa rằng: "1.000 trận cho tôi ư? Tôi sẽ ở Algarve trước lúc đó. Ở tuổi 55, Algarve là chắc chắn."

Và giờ, ông đã 55 tuổi.