Tại sự kiện UFC on ABC 5 cuối tuần trước, bên cạnh chiến thắng giòn giã của Ilia Topuria trước Josh Emmett, một sự việc khác cũng được chú ý là tai nạn trong trận đấu giữa Justin Tafa và Austen Lane tại hạng nặng.

Khi màn so tài chỉ bắt đầu chưa được nửa phút, Tafa từ một tình huống tung đòn móc trái khi áp sát, đã bị ngón tay của Lane giơ ra chọc trúng mắt khiến anh không thể tiếp tục thi đấu. Sau thời gian thảo luận, trận đấu được tuyên không kết quả (No Contest) ở 29 giây hiệp 1.

Kết luận này của UFC vấp phải sự phản đối của Tafa, đặc biệt sau khi anh mô tả chấn thương mình gặp phải là vô cùng nghiêm trọng: "Tôi nghĩ nhãn cầu mình sắp rơi ra ngoài, đó là lý do tôi quay đi ngay lập tức. Lúc ấy, tôi nghĩ liệu mình có được nhìn các con mình nữa không? Tôi xứng đáng được xử thắng, đó là tình huống phạm luật (DQ, disqualification)." (video)

Vậy, lý do gì khiến Austen Lane không bị xử thua trong tình huống này? UFC có đang đưa ra một kết quả công bằng với Justin Tafa hay không?

Đầu tiên, chọc mắt (eye poke, eye gouging) là một lỗi được quy định trong Bộ luật MMA Thống nhất mà UFC đang sử dụng. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào võ sĩ phạm lỗi này cũng bị xử thua. 

Khi tình huống xảy ra, các trọng tài sẽ phải xác định lỗi này của võ sĩ là do vô tình (accidentally) hay cố ý (intentionally). Điều này rất quan trọng để các trọng tài đưa ra quyết định cuối cùng. 

Nhìn vào tình huống vừa qua, ta có thể thay tay trái của Austen Lane đưa ra khi anh đang cúi người lao vào đối thủ, tầm nhìn bị hạn chế. Lúc này, có thể anh chỉ muốn đẩy mặt của Justin Tafa ra để ngăn việc bị áp sát. Đây là cơ sở đầu tiên để xác định lỗi này là vô tình. 

Tiếp theo, tình huống xảy ra khi trận đấu mới chỉ diễn ra chưa đầy một hiệp. Do đó, các trọng tài không có cơ sở về điểm số để xác định ai là người thắng cuộc. Nếu lỗi xảy ra trong hiệp 2 hoặc 3, khi Justin Tafa đang thắng 1 hiệp, anh hoàn toàn có thể được xử thắng chung cuộc. 

Vậy, có tình huống nào tương tự mà võ sĩ UFC chọc mắt đối thủ bị xử thua? Có.

Trong trận đấu tại UFC Fight Night 205 hồi tháng 4/2022, Dean Barry đã bị xử thua cũng vì một tình huống chọc mắt trong hiệp 1 khiến Mike Jackson không thể thi đấu. 

Tuy nhiên, trong pha phạm lỗi này, Dean Barry là người đang ép Mike Jackson vào góc đài, anh là người chủ động tạo ra tình huống đẩy đối phương và chọc mắt khi có tầm nhìn trực diện. Do đó, lỗi của Dean Barry bị xác định là cố tình khiến anh bị xử thua, dù rằng lúc này trận đấu cũng diễn ra chưa được 1 hiệp. (video)

Trước Dean Barry, một cặp đấu giữa hai cái tên nổi tiếng hơn là ĐKVĐ hạng bán trung Leon Edwards và Belal Muhammad cũng kết thúc khi Edwards có một tình huống chọc mắt đầu hiệp 2, khiến Muhammad phải bỏ cuộc. Lúc này, Edwards đang là người dẫn trước trên bảng điểm khi hiệp 1 kết thúc.

Tình huống giơ tay mở màn đòn đá của Edwards cũng được xác định là không cố ý, dù rằng lúc này anh đang đứng trực diện với đối thủ. Theo lý giải của các trọng tài, tai nạn xảy ra khi cả hai đang lao vào nhau, Leon Edwards đang thực hiện kĩ thuật đá cơ bản chứ không chủ động giơ tay chọc vào mắt đối thủ.

Do đó, việc võ sĩ có bị xử thua khi phạm lỗi hay không phụ thuộc rất lớn vào tình huống cụ thể, bao gồm sự chủ động/bị động và cố ý/vô tình của võ sĩ phạm lỗi. Kết quả được đưa ra phụ thuộc vào nhận định của trọng tài.

Để hạn chế các tình huống chọc mắt trong MMA, nhiều bộ luật được áp dụng tại UFC hay ngay cả giải đấu LION Championship của Việt Nam cũng đưa ra điều luật nhắc nhở võ sĩ khi "xòe bàn tay, đưa ngón tay hướng về mặt của đối thủ", hay một số giải đấu lại sử dụng găng có kết cấu buộc bàn tay không thể mở ra hoàn toàn, hạn chế hướng ngón tay vào mắt đối thủ.

Tuy nhiên, đây mới chỉ là hình thức nhắc nhở và hạn chế thủ động. Để có thể tránh tối đa các tình huống phạm lỗi tương tự, mỗi võ sĩ cần nắm rõ bộ luật MMA, cũng như thi đấu với một tinh thần tôn trọng đối thủ, kiểm soát các động tác của mình nhất có thể nhằm đảm bảo an toàn.