Bill Russell có tới 11 chức vô địch cùng Boston Celtics nên được tôn xưng “Chúa Nhẫn” và đứng ngang hàng những huyền thoại thể thao khác như Muhammad Ali hay Ted Williams. 

Hầu hết giới hâm mộ bóng rổ đương đại đều không có cơ hội được tận mắt chứng kiến sự vĩ đại của Bill Russell. Nhưng trong sự kiện trao giải NBA vừa qua tại New York, hình ảnh 5 huyền thoại khác của giải đấu bóng rổ NBA cung kính cúi đầu thể hiện sự tôn trọng dành cho Russell hẳn sẽ để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng thế hệ trẻ hiện nay.

Sẽ còn những cuộc tranh cãi xoay quanh bảng thành tích độc nhất vô nhị của Bill Russell nhưng thế hệ sau luôn viết lại những câu chuyện về ông. Thứ cần được kể để người ta có thể ngẫm nghĩ về cuộc đời của một con người vừa có được danh hiệu Cống hiến trọn đời dành cho giải bóng rổ NBA.

Con người mạnh mẽ thường được sinh ra từ bất hạnh

Bill Russell sinh ra ở Tây Monroe, Lousiana và sống ở đó với gia đình cho tới khi lên 8. Khoảng thời gian còn nhỏ, ông bệnh tật triền miên và buộc phải chiến đấu trường kỳ bằng các cách chữa trị khác nhau.

Cộng đồng người da đen ở Tây Monroe bị tách khỏi phần còn lại của thị trấn, và gia đình Russell cũng buộc phải chịu đựng những tai họa và kì thị vì vấn nạn phân biệt chủng tộc.

Có lần Russell đi cùng với cha mình ra một trạm xăng để nhận thấy 2 cha con ông phải chờ đợi quá lâu do trạm xăng dành sự ưu tiên trước cho những khách hàng da trắng.

Khi cha của Russell cảm thấy chán ngán vì thái độ phục vụ của các nhân viên, ông có ý muốn tìm tới một trạm xăng khác để nhanh chóng được việc.

Tuy nhiên, trạm xăng nơi 2 cha con đang đứng chờ đã buộc họ phải ở yên và chờ cho tới lượt. Thậm chí, nhân viên ở đó còn dọa giết nếu cha của Russell muốn rời đi.

Do thế, nói về sự nghiệp, không ngạc nhiên khi Russell nhấn mạnh vào việc nhiều huyền thoại bóng rổ da màu luôn phải chịu thêm khó khăn lớn so với những đồng nghiệp khác.

Và để tìm kiếm một vùng đất cư xử công bằng hơn, gia đình Russell đã chuyên tới Oakland. Nhưng năm 1946, họ gặp một bi kịch lớn khi bà Katie Russell qua đời bởi chứng bệnh cúm.

Bill Russell sau đó cố gắng trở thành một sinh viên đặc biệt nhằm thỏa ước nguyện của người mẹ trên thiên đường. Bất chấp nỗ lực, điểm số của Russell vẫn giảm sút, có thể là hậu quả của nỗi buồn đau mất mát này.

Russell cũng yêu bóng rổ và coi nó như thứ để giúp nguôi ngoai phần nào những bất hạnh trong cuộc đời. Ông dành nhiều thời gian trên sân bóng cùng với người anh Charlie Russell.

Cuộc sống của những đứa con nhà Russell cần phải được cân bằng lại trong rất nhiều thứ. Từ năm 1953-56, Russell đã vượt qua sóng gió cuộc đời dưới danh nghĩa sinh viên của trường đại học San Francisco.

Gầy và thiếu sức mạnh

Đừng tưởng những năm đầu chơi bóng của Russell đã minh chứng ông như một thiên tài. Ở những năm đầu, Russell mới chỉ dừng ở mức độ được khen là có đôi bàn tay đẹp, phù hợp cho vị trí của ông.

Tuy nhiên, ở cấp độ đại học, ông chưa đủ tên tuổi và được đánh giá cao như nhiều chúng bạn. Hầu hết những tuyển trạch viên thời đó đều thấy Russell chưa đủ sức hấp dẫn đối với họ.

Người đầu tiên có đánh giá về Russell có lẽ là Hal DeJulio của USF khi ông này lần đầu theo dõi 1 đội bóng  thi đấu. Ấn tượng đầu tiên của DeJulio thậm chí còn không tốt với nhận xét “lối đánh nguyên tắc đến khủng khiếp”. Nhưng may mắn thay, DeJulio vẫn nhìn ra tiềm năng to lớn của Bill Russell được thể hiện ra sao trong những thời điểm khó khăn của trận đấu.

Vậy là Russell đã được lựa chọn trở thành thành viên của chương trình bóng rổ USF. Ông đã chứng tỏ bản thân như một con người chăm chỉ, luôn tự nhìn ra những khiếm khuyết và cải tiến liên tục trong thời gian đào tạo.

Là một thành viên của USF cũng đồng nghĩa với việc gắn liền với chế độ huấn luyện tập trung đầy dữ dội, nghiêm khắc và kết quả ảnh hưởng tới cả đời.

Có tin được không nhưng chính Bill Russell là một trong những cầu thủ đầu tiên sử dụng cách thức block trong việc phòng thủ trong bóng rổ. Ngày nay, block đã trở thành một trong những cơ chế phòng thủ bóng rổ cơ bản trên toàn thế giới.

Khả năng bật cao của Bill Russell được khai phá bởi USF, kết hợp với chiều cao và sải tay dài, Russell có thể bật vượt lên trên những người cầm bóng và vụt trái bóng đập thẳng xuống mặt đất. Trừ khi bạn cao, nhanh nhẹn, táo bạo và có đầy đủ tố chất, ít ai dám nghĩ đến cách làm đó trong công việc phòng thủ.

Russell dần được coi như con quỷ phòng ngự vì ông có cảm giác thính nhạy và sự tự tin của một người chiến thắng. Ông không kiêu ngạo mà cũng không tự phụ.

Russell ghét việc bị thua và ông chỉ cần đội bóng của mình chiến thắng dù cho bản thân có là một ngôi sao hay một kẻ mờ nhạt trong mắt người ngoài.

Thời gian tỏa sáng đó, vấn nạn phân biệt chủng tộc vẫn đeo bám Bill Russell và những đồng đội của ông. Dù họ có chơi tồi hay làm tốt, những con mắt khinh miệt và lời lẽ xúc phạm vẫn xuất hiện thường xuyên.

Có lần đội bóng USF tại Oklahoma City tham gia giải đấu cấp các trường đại học vào năm 1954. Tất cả các khách sạn trong thành phố đều từ chối Russell hay bất kỳ đồng đội da đen nào được đặt chân vào. Để chống lại hành động phân biệt này, toàn bộ đội bóng đã tạm nghỉ trong 1 ký túc xá dừng hoạt động.

Trong những ngày cuối tại đại học, Russell đã cân nhắc tham gia đội hình thi đấu biểu diễn Harlem Globetrotter hoặc tuyên bố luôn về việc đủ điều kiện gia nhập NBA Draft năm 1956.

Ông chủ của Harlem Globetrotter, Abe Saperstein, quí mến Russell và tạo cơ hội cho ông thông qua một cuộc gặp gỡ. Russell có cơ hội nhưng Abe Saperstein từ chối nói chi tiết về cuộc giao tiếp giữa ông với vị huấn luyện viên.

Russell hiểu tâm ý chân thành của Abe và chia sẻ: “Chính những trải nghiệm về sự phân biệt đã giúp tôi vững chắc như đá tảng. Tôi không bao giờ cho phép mình trở thành một nạn nhân”.

Đối với những người Mỹ gốc Phi, đa phần họ phải im lặng vì sự an toàn của bản thân. Russell năm đó lí giải sự im lặng không nằm ở lời nói. Chỉ cần ông có cơ hội ra sân, ông sẽ tuyên bố sự phẫn nộ của mình bằng chiến thắng trong thế hành động mặt đối mặt.

Được chiến đấu ở sân chơi cao nhất

Vào cuối sự nghiệp đại học, Russell có trung bình 20,7 điểm cùng 20,3 rebound, con số quá ấn tượng để dễ dàng vào top 5 pick ngày nay. Nhưng việc đó chưa chắc chắn ở giai đoạn lịch sử nước Mỹ lúc bấy giờ.

Đôi khi sự cứng rắn của Russell bị đánh đồng với sự cứng đầu nhưng ông vẫn được chọn bởi St. Louis Hawks ở pick 2 năm 1956. Boston Celtics có duyên trao đổi với Hawks và Russell về với đội bóng áo xanh. Từ đây, câu chuyện huy hoàng của triều đại Celtics bắt đầu với vị vua kỳ lạ của họ.

(Còn tiếp)