Hiện xếp cuối miền Tây và thuộc tốp 4 đội đứng bét giải bóng rổ NBA có lẽ chưa hẳn là bất ngờ đối với Phoenix Suns, nhưng cách dùng người của HLV Earl Watson thật sự là khó hiểu.

Thông thường ở NBA, những đội muốn tái thiết lực lượng sẽ xây dựng đội hình cùng lối chơi dựa vào các cầu thủ trẻ, phần lớn vừa được draft. Ngược lại, những đội đặt mục tiêu vào vòng Play-off thường có nòng cốt là các lão tướng dạn dày kinh nghiệm.

Tuy nhiên, nhìn vào danh sách đăng ký thi đấu của Phoenix Suns, xem ra hơi khó xác định HLV Earl Watson thật sự muốn gì ở mùa này, khi chủ sân Talking Stick Resort Arena hiện có khoảng 10 cầu thủ ở độ tuổi từ 25 trở xuống, cùng với 4 cầu thủ từ 31 tuổi trở lên và chỉ có đúng Eric Bledsoe ở tuổi 27 được đánh giá là giai đoạn chín muồi.

Đội hình xuất phát của Phoenix Suns cũng thường khiến người hâm mộ hoang mang với 5 cái tên thường dùng nhất là Eric Bledsoe, Devin Booker (20 tuổi được draft ở vòng 1 năm 2015), P.J. Tucker 31 tuổi, Tyson Chandler 34 tuổi và Marquese Chriss (19 tuổi, pick 8 tại NBA draft năm nay).

Điều trớ trêu là về lý thuyết, việc sử dụng 2 hậu vệ giàu kinh nghiệm thường góp phần khắc phục những sai lầm do các vị trí khác gây ra. Nhưng ở Phoenix Suns, ý tưởng này không hiệu quả chút nào khi trong 100 lần cầm bóng, bộ “ngũ hổ tướng” này để đối phương ghi nhiều hơn 9 điểm, đứng trong tốp 6 đội bết bát nhất ở NBA trước đợt trận sáng nay, khiến đội nhà để thua bình quân 114,3 điểm trở thành hàng thủ kém nhất giải tính tới thời điểm này.

Nguyên nhân khiến Phoenix Suns phòng thủ tệ và thành tích nghèo nàn như hiện nay phần nào còn do các cầu thủ không có được sự ăn ý cần thiết. Điều này thể hiện qua sự thật là chỉ có 8 trận, chênh lệch về tuổi giữa cầu thủ già nhất và trẻ nhất trong đội hình xuất phát của họ không vượt quá 12 năm.

Ngặt nỗi là ở những trận đó, bộ tứ Bledsoe - Booker - Chriss - Alex Len cũng vận hành không hiệu quả do cứ 100 lần cầm bóng, họ để đối phương ghi nhiều hơn 6,7 điểm.

Thực trạng này xem ra chủ yếu do HLV Earl Watson muốn dựa vào các cựu binh để Phoenix Suns đạt thành tích tốt ở mùa này, tương ứng với những phát ngôn của ông trước công chúng.

Điều này cũng giải thích tại sao ngoại trừ Booker được chơi tới gần 33 phút/trận, Top 7 cầu thủ được dùng nhiều nhất và trên 23 phút/trận của Phoenix Suns chỉ còn T. J. Warren.

Dù được đánh chính tới 25/32 trận, Chriss chỉ có mặt trên sân bình quân 17 phút. Dragan Bender được dùng ở 25/32 trận, nhưng chỉ thi đấu trung bình 11 phút.

Len thường được xem như chọn lựa hàng đầu sau Chandler với bình quân 20 phút thi đấu mỗi trận, nhưng cũng không thường có mặt trong đội hình xuất phát.

Thế nhưng, ý tưởng dựa vào các lão tướng của Earl Watson rõ ràng không hiệu quả, vì họ không đủ sắc bén để giúp Phoenix Suns ghi điểm nhiều hơn đối phương.

Video: Diễn biến của trận đấu giữa Phoenix Suns - San Antonio Spurs 

Dù vậy, thực trạng này chưa hẳn do các cựu binh của Phoenix Suns đã hết thời mà còn do một ý tưởng khá dị khác của Earl Watson: Ông muốn những cầu thủ già luân chuyển bóng cực nhanh như kỷ nguyên của tiền nhiệm Mike D'Antoni.

Không khó nhận ra ý tưởng này khi thống kê của NBA cho biết bình quân mỗi trận của Phoenix Suns mùa này có 103,3 lần cầm bóng, thông số cao thứ nhì ở giải bóng rổ nhà nghề Mỹ.

Vấn đề đáng bàn là trên thực tế, chỉ có chưa đầy một nửa số trận của Phoenix Suns đạt mức cầm bóng nhỉnh hơn thông số trung bình của NBA ít nhất 1 lần mà lý do còn vì họ chủ trương đẩy cao tốc độ trận đấu.

Sự khập khễnh khi yêu cầu các lão tướng chơi với tốc độ cao càng bộc lộ rõ khi Phoenix Suns xếp thứ 22 NBA về hiệu quả tấn công và 25 về hiệu quả phòng ngự sau trận thua San Antonio Spurs sáng nay và trước lúc tiếp đối thủ cực mạnh khác là Toronto Raptors sáng mai.

Gộp cả hai thông số đó, Phoenix Suns đang đứng trong tốp 3 đội kém nhất NBA về cả công lẫn thủ. Sự thật này có phần khá bất ngờ nếu biết rằng họ đang đứng trong Top 10 NBA về số lần rebounds và trong Top 6 NBA về số pha offensive rebounds.

Nhưng đúng là thống kê không nhầm lẫn, vì khả năng ghi điểm của Phoenix Suns rất tồi, chưa kể họ rất dễ mất bóng (TO), nghĩa là khả năng phân phối bóng cũng trục trặc nốt.

Đồng thời, Phoenix Suns chủ trương chơi nhanh, nhưng hiện là một trong những đội ném 3 điểm tệ nhất NBA khi xếp thứ 25 về tổng số cú ném 3 điểm và hạng 23 về hiệu suất ném 3 điểm.

Trong lúc ném không tốt, Phoenix Suns còn chịu hậu quả kép từ việc lạm dụng các lão tướng khi để đối thủ có điều kiện thuận lợi để ném bóng quá nhiều, bao gồm cả ném phạt.

Nguyên do là ở NBA mùa này, chỉ có 3 đội để đối thủ tự do nhiều hơn Phoenix Suns (nghĩa là không có hậu vệ nào theo đối phương trong khoảng cách 2m). Nói cách khác, ưu điểm (kinh nghiệm của các lão tướng) chẳng những không hạn chế, mà còn khiến nhược điểm của Phoenix Suns nghiêm trọng hơn.

Kết quả là ở 10 trận phòng ngự hay nhất mùa, Phoenix Suns có thành tích 6 thắng – 4 thua và ở 10 trận tấn công hay nhất mùa, họ có thành tích 3 thắng – 7 thua, nhưng chỉ có đúng 1 trận khi thắng áp đảo Indiana Pacers ngày 18/11, đoàn quân của Earl Watson mới thể hiện được sức mạnh ở cả công lẫn thủ. Còn thông thường, họ hầu như chẳng thể cho thấy cả 2 ưu điểm ấy trong cùng một trận.

Hậu quả là với thành tích 9 thắng – 23 thua, Phoenix Suns đã rớt xuống nhóm 4 đội kém nhất giải bóng rổ NBA mùa này. Nếu tình hình không sóm thay đổi, họ nhiều khả năng sẽ có thêm một pick thứ hạng cao ở NBA draft kỳ tới để sở hữu đội hình có tới 6 cầu thủ draft trong 5 mùa qua.

Chưa rõ đây có phải ý tưởng khác của Earl Watson nhằm tạo dựng đội bóng có lối chơi nhanh hay không, nhưng trước trận sáng nay, bộ ba Len, Warren và Booker chỉ chơi cùng nhau 134 phút, và trong đó vỏn vẹn 61 phút có thêm Chriss, nhưng không phút nào liên quan đến Bender.

Sở dĩ Earl Watson đang lúng túng chưa biết nên tận dụng hay ngó lơ các cầu thủ trẻ nhiều hơn là do sự kết hợp của Bledsoe – Brandon Knight trong 1.366 phút thi đấu 3 mùa qua đạt hiệu suất 5,5 điểm trong 100 lần cầm bóng.

Trong khi ấy, tổ hợp Bledsoe và cầu thủ trẻ Booker trong 888 phút rõ ràng kém xa với -5,6 điểm. Điều đáng buồn là mọi bố trí khác đều càng tệ hơn nữa.

Cho rằng Phoenix Suns mang nỗi khổ chẳng rõ mình muốn gì chính là vì vậy. Oái oăm là nỗi khổ ấy chẳng khó nhận ra: Earl Watson cần phải chọn giữa lối chơi nhanh với các lão tướng.

Trong tình hình hiện nay, khi các cầu thủ được draft còn quá non để đặt niềm tin chiến thắng, Earl Watson xem ra đừng theo đuổi giấc mơ tốc độ nữa. Chỉ có như vậy, HLV này mới còn đủ thời gian ở lại sân Talking Stick Resort Arena đến lúc hội đủ nhân sự để xây dựng lối chơi nhanh hằng ao ước.